بررسی رابطه بین عضویت در انجمن های داوطلبانه و میزان اعتماد اجتماعی: (مطالعه تطبیقی انجمن های داوطلبانه موجود در دانشگاه مازندران)

روابط انسانی و کیفیت آن دارای اهمیتی اساسی است چنانکه می توان گفت شکل گیری جامعه بر اساس روابط می باشد. مفهوم اعتماد از مهمترین مولفه های نظریه سرمایه اجتماعی، خصوصاً نظریه سرمایه اجتماعی پاتنام و نشان دهنده توجه به روابط اجتماعی می باشد. در این پژوهش رابطه بین اعتماد اجتماعی و جامعه مدنی با تاکید بر انجمن های داوطلبانه (سرمایه اجتماعی را ماده ی خام جامعه مدنی می دانند) مورد بررسی و آزمون تجربی قرار می گیرد و سعی می شود به این سوال پاسخ داده شود که چه رابطه ای بین عضویت در انجمن های داوطلبانه و میزان اعتماد اجتماعی وجود دارد؟ همانطور رابطه انجمن های داوطلبانه خاص (تیم های ورزشی، انجمن های علمی، کانون های فرهنگی و بسیج) با اعتماد اجتماعی بصورت تطبیقی مورد بررسی قرار می گیرد. روش بررسی دراین پژوهش تلفیقی از روش کتابخانه ای و میدانی بود؛ در روش میدانی دانشجویان دانشگاه مازندران در سال تحصیلی 87/86 به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند و تعداد 457 نفر، بعنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه ها بر اساس نمونه گیری طبقه ای متناسب بین آنها توزیع شد. سپس اطلاعات جمع آوری شده به کمک نرم افزار spss و با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها در رابطه با پرسش اصلی این پژوهش یعنی بررسی رابطه ای بین عضویت در انجمن های داوطلبانه و میزان اعتماد اجتماعی، نشان دادند: اعضای انجمن های داوطلبانه نسبت به غیر عضو ها دارای میزان اعتماد اجتماعی بیشتری نبودند ولی اعضای این انجمن ها، میزان بیشتری از متغیر های جامعه مدنی (آگاهی از اخبار جامعه، احساس رضایت از زندگی، هنجار معامله متقابل و نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون) و میزان کمتری از متغیر های جامعه غیر مدنی (احساس ناامنی، احساس فرصت طلبی و احساس بیگانگی) را دارا بودند و این متغیر ها با اعتماد اجتماعی رابطه داشتند. همچنین در خصوص پرسش بعدی این پژوهش یعنی بررسی تفاوت انجمن های داوطلبانه ی مختلف در تولید اعتماد اجتماعی، یافته ها نشان دادند از میان چهار نوع انجمن داوطلبانه مورد بررسی در این پژوهش، تنها اعضای تیم های ورزشی بطور معناداری میزان بیشتری از اعتماد اجتماعی را دارا بودند و در دیگر انجمن های داوطلبانه تفاوت معناداری میان عضو ها و غیر عضو ها وجود نداشت. انجمن های داوطلبانه از نظر بیشتر داشتن متغیر های جامعه مدنی (نظیر: هنجار معامله متقابل و نگرش مثبت نسبت به اجرای قانون) که بر اعتماد اجتماعی تاثیر مثبت دارند و کمتر داشتن متغیر های جامعه غیر مدنی (مانند: احساس ناامنی و احساس بیگانگی) که بر اعتماد اجتماعی اثر منفی دارند، بطور معناداری مهم هستند ولی احتمالاً از آنجایی که میزان متغیر های جامعه مدنی در جامعه مورد مطالعه نسبتاًً در سطح کم و میزان متغیر های جامعه غیر مدنی در سطح بالایی وجود داشته، انجمن های داوطلبانه نتوانسته اند بطور مستقیم میزان بیشتری از اعتماد اجتماعی را نشان بدهند. همچنین در خصوص تفاوت انجمن های داوطلبانه مختلف در تولید اعتماد اجتماعی، احتمالاً بدین دلیل که تیم های ورزشی نسبت به بقیه انجمن های مورد بررسی سابقه بیشتر دارند و سامان یابی آنها بیشتر افقی است، توانسته اند میزان بیشتری از اعتماد اجتماعی تولید کنند.